Đám Lục Ngoạt ở Mường Choọng

ĐÁM LỤC NGOẠT Ở MƯỜNG CHOỌNG

Đám Lục ngoạt là một trong những lễ hội lớn của người dân vùng Mường Choọng xưa, được tổ chức vào 2 ngày 15 và 16 tháng 6 âm lịch hàng năm. Theo nhiều người già ở vùng Mường Choọng kể lại thì vào khoảng Hai giờ chiều, ngày rằm tháng 6 âm lịch Đám Lục ngoạt chính thức được bắt đầu với Lễ rước linh giá từ Đền Choọng vượt qua dòng Nậm Choọng xuống Đình Mường Choọng (Đình Mường Choọng nay không còn nữa, vị trí đình xưa nằm cạnh những cây Muỗm già cuối Bản Choọng, xã Châu Lý, Quỳ Hợp ngày nay). Những người có chức sắc trong vùng và người dân Mường Choọng, khách thập phương cùng tham gia lễ rước.
             Đi đầu đoàn rước là phường trò với xiêm áo rực rỡ vừa đi vừa hát điệu chúc thần. Tiếp đến là 8 trai bản khiêng kiệu, trên kiệu có án thờ linh giá, hai người cầm lọng vàng đi hai bên để che kiệu (hai chiếc kiệu này hiện còn lưu giữ cùng hương án thờ tại nhà già Vi Văn Hương ở Bản Choọng, xã Châu Lý), đi sau kiệu là 4 người mang khiên kiếm hộ vệ. Đoàn người cờ quạt bước theo sau.

Xuống đến Đình Choọng một chính tế và hai bồi tế lo phần cầu cúng xin mở hội, cầu khấn xong, tiếng trống đồng nổi lên, tiếng ngân vang khắp Mường Choọng báo hiệu mở hội Lục Ngoạt.

Bảy giờ tối, các trai bản dắt con trâu đực vào (phải là trâu tơ chưa giao phối, chưa xâu mũi và thường là trâu đực đen). Chính tế làm lễ xin mổ trâu và sau đó trai bản dắt trâu ra làm thịt. Đâm tiết xong trâu được dội nước sôi để cạo lông (không lột da hay thui lông), khóet bụng lấy phần da trắng ở bụng áp lên đầu và sừng. Toàn bộ lòng được lấy ra nhưng chỉ lấy một phần để làm ba mâm cúng.

Mười giờ đêm, trâu đã được cạo lông mổ ruột xong được khiêng vào cúng tại chính Đình, trâu ở tư thế chầu, đầu cách mặt đất khoảng 80cm; ba mâm cúng gồm oản xôi, lòng và ít thịt trâu được dâng lên. Lễ cúng được kéo dài thâu đêm.

Đêm rằm tháng sáu, Đền Choọng, Đình Choọng đèn nến sáng trưng, khắp Mường Choọng đều vui náo nức, mọi người gặp nhau, thăm nhau tuần rượu cần, hát cho nhau nghe câu lăm câu xuối. Trai bản gái mường bên nhau hẹn hò tình tự trao duyên. Tại khoảng sân rộng phía trước Đền Choọng, phường trò biểu diễn các tích trò thu hút đông đảo khách thập phương và người dân Mường Choọng tới xem.

Bảy giờ sáng hôm sau (16/6 âm lịch) trâu cúng được mang ra xẻ thịt, dọn cổ, thịt trâu được luộc trong chiếc vạc đồng lớn. (Như đã đề cập ở số báo trước, chiếc vạc đồng này nguyên là chiếc vạc nuôi quân của nghĩa quân Lam Sơn và được người dân Mường Choọng suy tôn là vật thiêng).

 Chín giờ sáng ngày 16 tháng 6 âm lịch tổ chức rước kiệu về Đền Choọng với không khí trang nghiêm. Chính tế, bồi tế tiến hành lễ cúng, lời cúng được cúng bằng tiếng Kinh với nội dung cầu cho mưa thuận gió hòa, bản mường yên bình, cây trái tốt tươi. Cầu cho những người có chức sắc tâm sáng sức bền để lo việc bản việc mường chu toàn, con dân Mường Choọng có sức khỏe dồi dào học hành đỗ đạt, làm ra nhiều của cải…

Sau lễ cúng, trai gái Mường Choọng và các mường lân cận về dự lễ sẽ chính thức vào hội đua tài như thi đẩy gậy, ném còn, bắn nỏ, kéo co, đi cà kheo…Cuối chiều ngày 16 tháng sáu âm lịch hạ lễ, người mường gần, mường xa bịn rịn chia tay nhau hẹn năm sau gặp lại.

         Trải qua thăng trầm thời gian, nay hàng năm Đám lục ngoạt nay không còn được tổ chức. Song từ sâu thẳm tâm linh người dân Mường Choọng, Đám Lục ngoạt vẫn mãi còn hiện hữu và tất cả trẻ già nơi đây đều tha thiết mong sớm khôi phục lễ hội này.